قدمت تاریخی این شهر بر اساس شواهد به دست آمده توسط مورخین بیش از چند صد سال می‌باشد. آثار چهاربازار معروف قدیم در کنار این شهر واقع شده که اکنون به چاربازار یا چاروازار شهرت دارد. امیر غازی شاهیلو نیای بزرگ قشقایی‌ها که برای ترویج مکتب تشیع به این ناحیه آمده بود در گندمان درگذشته است
کلمه «گندمان» از «گندم‌گان» گرفته شده است. گویند یکی از هفت قصر بهرامگور در این محل قرار داشته است و نام آن را «گندمان» نهاده بوده است. گندمان نام شهریست در دامان پرمهر زاگرس بختیاری و از محال اربعه و چهارگانه استان چهارمحال و بختیاری می باشد این شهر در ۸۰ کیلومتری مرکز استان (شهرکرد) قرار دارد و مصداق آن در این شعر هویدا و مبرهن است که:
خواهی اردانی محال اربعه باشد کجا هست آن لار و کیار و میزدج با گندمان
پیشینیه تاریخی این شهر به قدمت تاریخ سرزمین ایران است طبق گمانه زنی هایی که درسال ۱۳۷۲ شمسی در دامنه تپه باستانی بهرام گور گندمان از سوی میراث فرهنگی استان چهارمحال و بختیاری انجام گرفت مجسمه های سفالی در اشکال حیوانات اهلی پیدا شد که براساس لایه های ابسیدین روی آنها قدمتی با حدود ۵ هزار سال ق.م را نشان داد و نوع زندگی و معیشت مردمان این خطه را کشاورزی و دامداری با توجه به آب فراوان و خاک حاصل خیز و مرتعهای پهناور نشان داد.
در کتب اخبارالبلدان و تاریخ دفینه های ایران و تاریخ قاجاریه و سفرنامه ناصرخسرو قبادیانی و تاریخ گزیده از حمدالله مستوفی راجع به این سرزمین متمدن و بافرهنگ و تاریخی صحبت به میان آمده است. در زمان اشکانیان و ساسانیان حاکمی به این منطقه فرستاده شد که این شهر را به عنوان ضرابخانه کشوری نمایان کرد و حتی سکه های پیداشده از زمان شاپور اول دلیل این امر است و آثار قلعه های متعدد در بخش گندمان هم این موضوعات را ثابت کرده است. تمدن الیمایی نیز جزء تمدنهای گندمان بوده است و نمونه مقبره ها و گورهای این قوم هویداست.(بردگوری)
زمانی که آفامحمدخان قاجار بعداز مرگ کریمخان زند شیراز را به سمت استرآباد(گرگان) ترک کرد تاایل قاجار را با خود به قصد جنگ با آخرین فرمانروای زند لطفعلی خان در شیراز همراه و همگام سازد، هنگام برگشت به سمت شیراز با اردو و سپاه در چمنزارهای گندمان اتراق کرد و در تاریخ قاجاریه بنام چمن گندمان نام برده شده است.
هنگامی که شاه عباس اول به قصد جنگ با پرتغالیها عازم جنوب ایران شد از این منطقه آباد نام برده است(تاریخ زندگانی شاه عباس اول اثر نصراله فلسفی)حتی سینه به سینه این نقل از زمان شاه عباس شده است که سپاه شاه عباس در کنار امامزاده مادر و دختر گندمان در لب چشمه های مادر و دختر اتراق کرده بودند که چون شب شد صدای قورباغه نگذاشتند سپاه شاه بخوابند.
جوانی گندمانی از تیر و طایفه عشیرقلی که اصالتا گندمانی هستند(رسولی/مختاری/صمدی/طاهری امروزی)از کنار چشمه ها رد می شده است شاه از وی می خواهد که راهکار دهد یا جایی دیگر برایشان پیداکند وی می گوید چند گوسفند ذبح کنید بعد از ذبح روده های گوسفندان را پر از باد کرده و دو سر آن را گره زده و در جاهای مختلف چشمه ها رها میسازد(روده هاشبیه مار شده بودند) بعد از چند لحظه صداها قطع میشود و شاه به سپاس این کار مقادیر زیادی اشرفی به وی هدیه می کند. یکی از مکانهایی که در ایران ارامنه نشین بوده است بخش گندمان می باشد.
مزارهای این قوم در جای جای این بخش به چشم می خورد در کتاب زندگانی شاه عباس اول این موضوع آورده شده که زمانی که شاه عباس برای جنگ با عثمانیها عازم جنگ شداز ارامنه جلفا و ایروان و نخجوان خواست که خانه های خود را ترک کرده و چشمه های آب را کور کرده تا دست عثمانیها به آب و غذا نرسد.
ارامنه جلفا با وی همکاری نموده اما ارامنه ایروان و نخجوان از این کار سرباز زدند. شاه عباس ارامنه جلفا را به پاس خدمتشان به اصفهان کوچاند و منطقه ای را به اسم جلفانامید و برای آنان در نظر گرفت و آنان را در مناصب و پستهای مهم گمارد و از دادن مالیات معاف نمود ولی ارامنه ایروان و نخجوان را به جاهای دوردست ایران به جرم عدم همکاری کوچاند. از آن زمان نزدیک به ۴۰۰ سال می گذرد و ارامنه بخش گندمان جزء ارامنه ایروان و نخجوان بوده اند و هم اکنون هم بعضی مواقع به دیدن مزارهایشان می آیند.
مردم‌شناسی
بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۰، جمعیت شهر گندمان برابر با۵۶۵۰ نفر بوده است مردم گندمان دارای فرهنگ، گویش فارسیو موسیقی بختیاری هستند. کشاورزی، دامداری، بافت قالی و قالیچه‌های بختیاری از مشاغل منطقه است. یک صد و بیست سال پیش رضا قلی خان ایلبیگی به عنوان خان گندمان برگزیده شد. در این دوران مردم گندمان به خاطر ظلم و ستم خان و فرزندان یک مرتبه دست به قیام زدند که به دلیل عدم اتحاد این قیام با شکست مواجه گردید. خانم ایزابلا بیشوب در این زمان وارد گندمان شد و به معالجه بیماران روستای گندمان اقدام نمود در کتاب خود از دیوار شهر، دروازه های آن، خان گندمان و امام زاده عسکر و علی یاد می نماید.
مکان‌های دیدنی
• تالاب بین المللی گندمان
• کوه مادر دختر
• امام زاده عسگر و علی
• حمام شاه عباس
• تپه باستانی